آشنایی با انواع سکه های طلای بانکی در ایران

سکه طلا چیست؟
سکه طلا، قطعه‌ای فلزی به شکل دایره و تخت است که وزن، جنس، عیار و شکل مشخصی دارد. هرکدام از انواع سکه‌ها در دو طرف خود دارای اشکال و علائم رسمی مختلفی هستند که آن‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند.

سکه طلا در گذشته پشتوانه مالی بسیاری از کشورها بوده و در برخی از کشورها هنوز هم هست (برخی دیگر از کشورها پشتوان‌های مالی دیگری دارند) در نتیجه ضرب آن باید بصورت کاملا قانونی انجام شود. عیار طلای سکه‌های طلا در ایران (طرح جدید و قدیم) ۹۰۰ از ۱۰۰۰ است. اما منظور از عیار چیست؟

منظور از عیار طلا چیست؟
عیار میزان یا واحدی برای تعیین خلوص طلاست. در واقع به نسبت طلای استفاده شده در هر قطعه طلا به وزن کل آن قطعه عیار گفته می‌شود. عیار طلای خالص برابر با ۱۰۰۰ در نظر گرفته می‌شود، یعنی در یک کیلوگرم طلا ۱۰۰۰ گرم طلای خالص وجود دارد. طلای ۲۴ عیار یعنی طلایی که کاملا خالص است، یا این وجود چون هیچگاه طلایی با این عیار وجود ندارد شمش‌ها با عیار ۹۹۹٫۹ معامله می‌شوند.

زمانی که می‌گوییم عیار سکه ۹۰۰ است، منظور این است که در هر یک کیلوگرم آلیاژ استفاده شده برای سکه ۹۰۰ گرم آن طلای خالص است و ۱۰۰ گرم باقیمانده آن آلیاژهای دیگر. در واقع سکه‌های طلا ۲۲ عیار هستند.

سیر تاریخی سکه طلا در ایران
سکه طلا برای اولین بار در دوران هخامنشیان و حکومت داریوش اول (بین سال‌های ۴۸۶ الی ۵۲۱ پیش از میلاد) ضرب گردید. در آن زمان با ارزش‌ترین سکه “دریک” نامگذاری شده بود که وزن آن ۸٫۴۱ گرم بوده است.

از دیگر سکه‌های دوران هخامنشی، سکه‌ای با نام “سیگل” بود که جنس آن از نقره و وزن آن ۵٫۶۱ گرم بوده است. این سکه‌ ارزشی معادل یک گوسفند را داشت و نرخ تبدیل آن ۲۰ سیگل در برابر یک دریک بود. یعنی ارزش هر دریک برابر با ۲۰ سیگل بوده است.

پس از ورود ماشین ضرب سکه و مشخص شدن وزن و اندازه استاندارد سکه‌ها بصورت رسمی در سال ۱۲۹۳ نخستین سکه‌های طلا با عیار ۹۰۰ در ۱۰۰۰ ضرب و واحد چرخه مالی کشور شدند.

ضرب سکه‌های طلا با وزن و اندازه امروزی اولین بار در سال ۱۳۱۰ آغاز گردید، بعد از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ سکه بهار آزادی با همان وزن و عیار و اندازه ولی با طرحی متفاوت جایگزین سکه های قبلی شد و تا به امروز با همین نام و ابعاد قبلی در بازار داد و ستد می‌شود.

چرا سرمایه گذاری و خرید سکه طلا، نسبت به سایر انواع طلا محبوبیت بیشتری دارد؟
خرید فیزیکی طلا می‌تواند به اشکال و روش‌های مختلفی انجام شود. امروزه افراد برای خرید فیزیکی طلا با مشکلی روبرو نیستند و در صورت داشتن سرمایه کافی به راحتی می‌توانند این کار را انجام دهند. طلا را می‌توان بصورت شمش، سکه طلا، طلای آبشده یا جواهرات زینتی خریداری کرد.

اما محبوب‌ترین گزینه در بین موارد یاد شده سکه طلاست. تا به اینجا با ماهیت سکه طلا و تاریخچه آن آشنا شدیم. با این حال چه چیزی سکه طلا را به محبوب‌ترین گزینه نسبت به سایر انواع طلا تبدیل کرده است؟

موارد زیر مهم ترین دلایل محبوبیت سکه طلا بین افراد جامعه است:

شمش، نقره و طلای آبشده خریداران خاص خود را داشته و قابلیت فروش کمتری نسبت به سکه دارند.
سود بالایی دارد و می‌توان از آن به عنوان روشی برای حفظ ارزش پول در برابر تورم استفاده کرد.
سکه طلا همیشه خریدار دارد و هر وقت که دلتان بخواهد می‌توانید به راحتی سکه‌های خود را بفروشید.
هزینه‌های مرتبط با طلای ساخته شده مانند دستمزد ساخت و مالیات بر ارزش افزوده شامل سکه نمی‌شود.

انواع سکه طلا در ایران کدامند؟
حالا که دلایل محبوبیت سکه طلا را با هم بررسی کردیم، وقت آن رسیده با انواع سکه طلا در ایران آشنا شویم. در حال حاضر شناخته‌شده‌ترین نوع سکه در ایران سکه بهار آزادی است با این حال در گذشته انواع دیگری از سکه وجود داشته که در زمان حال هم قابل داد و ستد هستند. پس بیایید با هم انواع سکه و ویژگی‌های وزنی، ظاهری و عیار هرکدام را بررسی کنیم.

انواع سکه بهار آزادی در بازار ایران


از سال ۱۳۵۸ به بعد سکه بهار آزادی جایگزین سکه‌های قدیمی گردید. البته وزن و اندازه و عیار این سکه دقیقا مانند سکه‌های قدیمی است. سکه بهار آزادی را از دو منظر می‌توان تقسیم کرد، از نظر طراحی و از نظر قطع.

از نظر قطع سکه بهار آزادی به سه مدل مختلف تقسیم می‌شود:

در جدول زیر می‌توانید مشخصات عیار، وزن و قطر هرکدام از انواع سکه‌های بهار آزادی را مشاهده کنید:

نام سکهعیاروزن (گرم)قطر (میلیمتر)
تمام بهار آزادی۲۲۸٫۱۳۳۲۲
نیم سکه بهار آزادی۲۲۴٫۰۶۶۵۱۹
ربع سکه بهار آزادی۲۲۲٫۰۳۲۲۵۱۴
سکه یک گرمی۲۲۱٫۰۱۱۳٫۳
اطلاعت وزن ، عیار و اندازه انواع سکه های طلای بانکی در ایران

عیار تمامی این سکه‌ها ۲۲ از ۲۴ یا ۹۰۰ از ۱۰۰۰ است. یعنی از هر یک کیلوگرم طلایی که برای ساخت این سکه‌ها استفاده شده ۹۰۰ گرم آن طلای خالص بوده است. در واقع این سه نوع سکه بهار آزادی فقط در اندازه و وزن با یکدیگر متفاوت هستند.

سکه طرح جدید (امامی) و سکه طرح قدیم چیست؟ چه تفاوتی با هم دارند؟

از نظر طراحی، سکه بهار آزادی به دو نوع سکه طرح قدیم و سکه طرح جدید (امامی) تقسیم می‌شود. بعد از انقلاب اسلامی در ایران تاکنون سکه بهار آزادی به دو شکل ضرب و توزیع شده است. سکه بهار آزادی طرح قدیم که از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۰ ضرب می‌گردید، تصویر یک روی سکه طرح قدیم مزین به نام حضرت علی (۳ باز تکرار نام حضرت علی) و روی دیگر آن بارگاه امام رضا (ع) همراه با عبارت “نخستین بهار آزادی” است.

سکه طرح جدید یا امامی که از سال ۱۳۷۰ تاکنون در بازار توزیع می‌شود. تنها تفاوت این سکه با سکه طرح قدیم فقط در طرح روی آن و قیمت است. تصویر یک روی این سکه بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، امام خمینی (ره) و تصویر روی دیگر این سکه بارگاه امام رضا (ع) است. همچنین سکه طرح جدید قیمت بالاتری نسبت به سکه طرح قدیم دارد.

در عکس زیر می‌توانید، تصویر انواع سکه طلای طرح جدید و قدیم بهار آزادی را مشاهده کنید، نکته‌ای که باید به آن اشاره شود این است که سکه طرح جدید نیم و ربع بهار آزادی دقیقا طراحی مشابه با سکه تمام بهار آزادی طرح جدید (امامی) دارند و فقط اندازه و وزن آن‌ها کمتر است.

انواع سکه بهار آزادی و ویژگی‌های هرکدام از آن‌ها
در سال‌های گذشته هردو نوع سکه‌های طرح قدیم و جدید در بازار عرضه می‌شدند، اما در حال حاضر سکه تمام طرح قدیم از تابلوی صرافی‌ها حذف شده و به گفته رئیس اتحادیه فروشندگان طلا به دلیل کمبود تقاضا برای سکه طرح قدیم و اختلاف قیمت زیاد آن با سکه امامی این نوع سکه عملا از چرخه بازار کنار رفته است. قیمت انواع دیگر سکه‌ها مانند: نیم، ربع و گرمی تابع قیمت سکه تمام بهار آزادی طرح جدید است.

سکه یک گرمی چیست؟
در بین سکه‌های بهار آزادی، سکه یک گرمی از سال ۱۳۹۰ به بعد ضرب گردید، به همین دلیل کمتر بین مردم شناخته شده است. دلیل پیدایش این نوع سکه در چرخه مالی کشور این بود که با افزایش قیمت سکه‌ها و کاهش قدرت خرید مردم مردم برای دید و بازدیدها و هدیه دادن روی به خرید سکه پارسیان آوردند. به همین دلیل بانک مرکزی تصمیم به ضرب سکه‌ای جدید با عیار بیشتر نسبت به پارسیان (عیار سکه یک گرمی ۲۲ است در حالی که عیار سکه پارسیان ۱۸ است.) گرفت تا بتواند جوابگوی نیاز افرادی که خواهان ضرب سکه یک گرمی با قیمت مناسب‌تر و عیار بیشتر نسبت به پارسیان هستند، با رعایت استانداردهای ضرب سکه باشد.

روش‌ محاسبه قیمت سکه بهار آزادی
به روش زیر می‌توان قیمت سکه بهار آزادی را به دست آورد، لازم به ذکر است که اغلب بانک مرکزی در محاسبه قیمت سکه عددی را نیز تحت عنوان حق ضرب لحاظ می‌کند که برخی معتقدند حدود ۵ هزار تومان است و این رقم را نیز باید به قیمت بدست آمده اضافه کرد.

فرمول محاسبه قیمت سکه طلا
به عنوان مثال، در زمان ویرایش این مطلب نرخ اونس طلای جهانی ۱۵۵۰ دلار و نرخ برابری دلار به ریال ۱۳۰۰۰ تومان بوده است. با یک ضرب ساده این اعداد با هم قیمت سکه تمام بهار آزادی در زمان نگارش این متن برابر بوده است با:

تومان ۴,۷۴۶,۸۹۹٫۵ = (۱۳,۰۰۰ * ۱,۵۵۰ * ۰٫۲۳۵۳۳) + ۵,۰۰۰

انواع سکه پارسیان


سکه پارسیان در واقع نوعی طلا هستند، اما به دلیل شباهت زیادی که با سکه دارند به عنوان نوعی از سکه‌ها شناخته می‌شوند. محبوبیت و کاربرد این نوع از سکه بیشتر برای هدیه دادن در مجالس و مهمانی‌ها است.

سکه پارسیان از دو لحاظ با سکه بهار آزادی متفاوت است:

  • وزن
  • عیار

سکه پارسیان برخلاف سکه تمام، نیم و ربع وزن ثابتی ندارد و هرکدام دارای وزن متفاوتی هستند که در صورت پرسی بودن در توضیحات آن وزن درج گردیده. متداول‌ترین سکه‌های پارسیان از لحاظ وزن عبارتند از:

نام سکهعیاروزن (گرم)
پارسیان ۵۰ سوتی۱۸۰٫۵۰
پارسیان ۱۰۰ سوتی۱۸۰٫۱۰۰
پارسیان ۱۵۰ سوتی۱۸۰٫۱۵۰
پارسیان ۲۰۰ سوتی۱۸۰٫۲۰۰
پارسیان ۲۵۰ سوتی۱۸۰٫۲۵۰
پارسیان ۳۰۰ سوتی۱۸۰٫۳۰۰
پارسیان ۴۰۰ سوتی۱۸۰٫۴۰۰
پارسیان ۵۰۰ سوتی۱۸۰٫۵۰۰
پارسیان ۱ گرمی۱۸۱
پارسیان ۱٫۵ گرمی۱۸۱٫۵
پارسیان ۲ گرمی۱۸۲

همانگونه که گفته شد، یکی دیگر از موارد تفاوت سکه پارسیان با عیار ازادی عیار آن است. عیار سکه پارسیان ۷۵۰ یا ۱۸ است در حالی که عیار سکه بهار آزادی ۹۰۰ یا ۲۲ می‌باشد. در قسمات توضیحات اغلب عیار سکه پارسیان هم درج می‌شود که باید ۱۸ یا ۷۵۰ باشد. (۷۵۰ گرم خلوص در هر کیلوگرم).

روش محاسبه قیمت و ارزش سکه پارسیان

اگر قبلا کسی سکه پارسیان به شما هدیه داده است و می‌خواهید بدانید ارزش آن در حال حاضر چقدر است یا اگر قصد خرید سکه پارسیان را دارید، بسیار ساده فقط کافی است وزن مربوط به سکه پارسیان خود را در قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار ضرب کنید.

به عنوان مثال: ارزش قیمت خرید از مشتری یک قطعه سکه پارسیان دویست سوتی در زمان نگارش این مقاله با توجه به ارزش هر گرم طلای ۱۸ عیار مقدار زیر بوده است:

تومان ۲۱۳۶۰۰ = ۰٫۲۰۰ * ۱۰۶۸۰۰۰

اگر قصد خرید سکه پارسیان داشته باشید، باید موارد زیر را هم به قیمت بدست آمده اضافه کنید.

اجرت ساخت و بسته بندی، که با توجه به وزن.
سود دریافتی سکه فروش، که برابر با ۷ درصد قیمت حاصل شده است.
شناخت تجربی اصل بودن سکه‌های طلا
برای تشخیص سکه، باید سکه را روی زمین بیندازید با توجه به صدای زنگ‌دار و ممتدی که ایجاد می‌کند و همچنین نوشته‌های واضح و مشخصی که روی آن درج گردیده می‌توان سکه‌های طلا را تشخیص داد.

یکی دیگر از راه‌های تشخیص اصل بودن طلا و سکه از قدیم، گاز گرفتن آن بوده است. احتمالا این حرکت را در فیلم‌ها، انیمیشن‌ها یا حتی در هنگام اهدای مدال به ورزشکاران زیاد دیده باشید. این موضوع، پیشینه ای تاریخی دارد. در گذشته ها برای اطمینان از اصل بودن و خلوص سکه های رایج، آن را گاز می گرفتند، اگر سکه از طلای خالص باشد، جای دندان ها بر آن باقی می ماند.

الان تماس بگیر
آدرس سکه رز